Fietskoeriers zijn van een apart soort. Je ziet ze alleen in een flits of wanneer ze hijgend en bezweet voor je bureau staan. Wij vroegen ons af wie ze zijn en namen een kijkje bij fietskoeriersdienst De Versnelling in Amsterdam. Fietskoerier Rui strompelt binnen in een kelder aan de Herengracht. Het is de uitvalsbasis van De Versnelling. Haastig zoekt hij een verbanddoos en vertelt: "Ik sloeg linksaf, hier op de gracht, maar da reed net een vrachtwagen. Ik dook de stoep op en moest vol in de remmen voor een oud vrouwtje dat daar liep. Mijn voet schoot van de pedalen, ik heb van de ellendige platte trappers, en mijn heel reeg over kartelrand." De bloedsporen zijn duidelijk te zien. "Zo kan ik natuurlijk niet bij klanten aankomen" zegt hij en legt er een verbandje om. Hij wil snel verder, maar de trap blijkt een obstakel. Met een grote tas op zijn rug en een fiets in de arm klimt hij moeizaam omhoog. Het zal niet het laatste keer zijn vandaag. Gelukkig gaat fietsen beter. "Heb ik een relaxte baan of niet!" roept Rui enthousiast, terwijl hij over de grachten scheurt, met zijn dreadlocks in de wind. Het is pas zijn derde dag als fietskoerier en hij heeft al heel wat aanpassingen in petto voor zijn splinternieuwe Gazelle Ventoux met mtb-stuur. Rui: "Ik wil toeclips, zodat ik meer kracht kan zetten en mijn voet niet van de pedalen schiet. Ik wil een aflopend mtb-zadel om verder naar achteren te zitten, want ik sla bijna over de kop elke keer als ik rem. Ik wil kortere cranks voor in de bochten. Ik wil banden met meer profiel, want ik rij telkens lek, én mijn stuur is te breed voor het ellebogenwerk in de winkelstraat." Van een koeriersfiets wordt zoveel geëist dat zelfs de kleinste minpuntjes onoverkomelijk worden, vooral in een stad als Amsterdam. "Koeriers uit andere steden zeggen bijna allemaal dat fietsen hier erg lastig is", vertelt 'old-school' fietskoerier Gerrit. "Er komt veel meer rem- en stuurwerk bij kijken als in New York waar de straten lang en recht zijn. Ze rijden daar zelfs met baanfietsen, met een vast verzet, want je hoeft eigenlijk allen maar in te voegen en op gang te komen." Alles oké Volgens Gerrit is Rui wel een goeie: "Hij kan door een drukke straat fietsen zonder te stoppen. Dat is belangrijk." Ze vinden het niet echt gevaarlijk, ook al jaagt het op hoge snelheid springen en laveren langs auto's, bussen, vrachtwagens en trams sommigen de stuipen op het lijf. "Er zijn wel situaties waarin je niet weet wat er gebeuren", zegt Gerrit "dan gooi ik mijn fiets er niet blind tussen... . Maar er zijn jongens die dat wel doen. Wij noemen ze crashers." De meest roekeloze koerier bij De Versnelling is Mooky. Hij gniffelt een beetje en wrijft een paar keer over zijn zojuist kaalgeschoren hoofd; meer kan hij er niet van zeggen. Samen met Berend, één broek spier, wacht hij op een telefoontje van de centrale in Rotterdam. Van daaruit worden alle koeriers in Amsterdam maar ook in Rotterdam, Utrecht en Den Haag op grootstedelijk oorlogspad gestuurd. Berend: "Er breekt wel eens een bot of een frame, maar dat hoort erbij . Echt ernstige ongelukken, met zware verwondingen, zijn nog niet gebeurt. In Amerikaanse steden is het wel normaal dat er jaarlijks tochten werden verreden ter ere van overleden collega's." Wereldkampioenschappen Fietskoeriers maken er een sport van om zo snel mogelijk door de stad te fietsen. "Na een dag in de zadel hebben we vaak nog zin en energie om de pedalen te laten draaien" zegt Berend. Op die manier kon een illegaal, nachtelijk wedstrijdje door het metrostelsel van New York begin jaren tachtig uitgroeien tot een wereldwijd fenomeen. Het was de eerste 'Alley Cat'. Ze worden nog altijd in het geheim verreden en vormden de aanzet tot de jaarlijkse EK en WK fietskoerieren die dit jaar respectievelijk in Gijon (Spanje) en Zürich (Zwitzerland) plaatsvinden. Naast sportief bezig zijn is het vooral een manier om de 'global tribe' bijeen te brengen, om ideeën uit te wisselen , elkaar nieuwe tatoeëringen en lidtekens te bewonderen, muziek te luisteren en te feesten. "De versnelling gaat met zo'n 30 man naar de WK", zegt Gerrit, maar hij twijfelt of hij zelf mee gaat. "sneller dan de laatste keer lukt het me toch niet en ik ga echt voor een persoonlijke prestatie", licht hij toe. "Ik finishte toen ergens in de zeventig. Het enige waarop ik nu nog snelheid kan winnen, is stoppen met roken dacht ik toen, maar dat is me niet gelukt. Wat dat betreft lijk ik te veel op de Amerikanen, die leven er ook maar op los." Uit een marktonderzoek van het sigarettenmerk Dunhill bleek dat 89% van de Amerikaanse fietskoeriers rookt. Sindsdien sponsort Dunhill Amerikaanse rollercoaster-wedstrijden, over een 8-vormige parcours met een viaduct. Ze maken een hele campagne met billboards waarop je de winnar van zo'n wedstrijd in actie ziet met een tekst erboven in de trant van 'Bill goes bezurk'. "Toen twee jaar geleden twee koeriers van De Versnelling meededen aan zo'n wedstrijd werden ze prompt eerste en vierde", verteld Gerrit "Dat werd dus 'Kees goes bezurk'." [In feite werd Kees vierde een Dirk van Velocity in Arnhem eerste, dus 'Dirk goes Bezurk' red.] In Duitsland en Denemarken heeft het fietskoerieren een enorme vlucht genomen. In Denemarken alleen al rijden 250 fietskoeriers per dag. Ze leven verantwoorder dan hun Amerikaanse collega's. Ze slapen goed, letten op hun voeding, roken niet en fietsen al gauw 150 km per dag. Het zijn echte topatleten. Ze verdienen ook meer dan hun Amerikaanse collega's en kopen beter materiaal. "Je ziet dan ook nooit een Amerikaan in de top tien", zegt Gerrit. Overhead Dat sommige fietsen in de kelder van De Versnelling van ellende uit elkaar lijken te vallen, is gezichtsbedrog volgens Gerrit. "Ze zien er vaak expres niet uit om diefstaal te voorkomen." Gerrit heeft een Koga Miyata raceframe met een recht stuur en, heel opvallend, geen versnellingen. "Het is een trend om je fiets sober te houden. Derailleurs slijten te snel. Met een goed verzet en souplesse kom ik er ook. Zo hou ik er nog wat over. Fietskoeriers verdienen niet zo veel." Maar niet iedereen heeft een lage overhead. In een hoek staat een duurdere fiets na te hijgen van een avontuur in New York, de stad waar het allemal ooit begon. Het is een typische koeriersfiets: zo opgebouwd en samengesteld dat fiets en koerier één zijn. Hij is helemaal zwart gespoten en de buitenkabels zijn afgeplakt met antraciet gekleurd tape. Het carbon mountainbikeframe is onherkenbaar. De onderdelen zin van Shimano. Alles is Deore LX, behalve het remschakelsysteem voor het racestuur. Met een smalle voorband, een brede achterband en het wapen van Amsterdam op een plaatje tussen de zijpoten van de achtervork, vlak boven de achterband, gemonteerd, kon hij zich vertonen in de Big Apple. Vrijheid "Dat is het mooie van fietskoerier zijn", vertelt Berend. "Als je snel bent en goed kunt kaartlezen, gan kun je overal terecht. Dat geeft een heerlijk gevoel van vrijheid." Dat en het feit dat fietskoeriers eindeloos over hun fietsen kunnen praten - "omdat wij er continu aan sleutelen" - maakt fietskoeriers zo apart, zo gefreakt. Berend en Mooky niet in de laatste plaats. Ze rijden fulltime voor De Versnelling en doen parttimers als Gerrit gekscherend af als slappe hap. "Veel mensen doen dit erbij", verdedigt Gerrit. "Het is de ideale uitlaatklap als je een kantoorbaan hebt. Ik hoef alleen maar te onthouden waar het pakje heen moet. Heerlijk! Maar als ik dit vijf dagen per week moet doen, dan wordt ik dom." Een mobile telefoon gaat over. Het is die van Gerrit. Twee seconden later kruist hij door de stad. Hij moet drie pakjes bezorgen en gaat snel te werk. Zijn stijl is resoluut. "Als ik eenmaal en route in mijn hoofd heb , laat ik mee nergens meer door afleiden", verklaart hij terwijl hij zich een weg baant door de drukke Damstraat. Het is niet makkelijk om hem te volgen. Fietskoeriers glippen vaak nog net even voor een auto. Zit je er dan vlak achter, dan lukt dat altijd net even niet. Het begint hard te regenen maar Gerrit tempert niet. Nog even en ik kan hem niet meer zien. uit fiets 8/99: Sijva Jannsen